61-729 Poznań

ul. Młyńska 4/6

Napisz do nas

biuro@sufryd.pro

Zadzwoń do nas

+48 509 189 102

Jednym z czynników wpływających na możliwość skutecznego dochodzenia odszkodowania jest przedawnienie. Roszczenia odszkodowawcze związane z wypadkiem komunikacyjnym, tak jak większość roszczeń majątkowych, ulegają przedawnieniu. Oznacza to, że na skutek upływu czasu zobowiązany do naprawienia szkody może uchylić się od jej zaspokojenia.

Wskazać należy, że wypadek komunikacyjny jest najczęściej konsekwencją naruszenia zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym, co przy spełnieniu dodatkowych przesłanek może stanowić przestępstwo, którego znamiona określa art. 177 Kodeksu karnego. Powyższe ustalenie ma zasadniczy wpływ na długość terminu przedawnienia. Zgodnie z art. 4421 §2 Kodeksu cywilnego Jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. W tym kontekście szczególne znaczenie ma ustanowienie przez pokrzywdzonego pełnomocnika w postępowaniu karnym (link do artykułu o roli pełnomocnika). Nie zawsze jednak proces karny poprzedza dochodzenie przez poszkodowanego odszkodowania w postępowaniu cywilnym.

Czy nieprzeprowadzenie postępowania karnego oraz w konsekwencji brak stwierdzenia przez sąd karny popełnienia przestępstwa ma wpływ na bieg terminu przedawnienia? Czy poszkodowany jest wówczas związany krótszym – dziesięcioletnim terminem, o którym mowa w art. 4421 §1 Kodeksu cywilnego? Odpowiedzi na powyższe pytania zostały zawarte w wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 13 lutego 2013 r., wydanego w sprawie o sygn. I ACa 1209/12, zgodnie z którym „przyjmuje się, że co do zasady nie jest konieczne, aby doszło do uprzedniego skazania sprawcy szkody za zbrodnię lub występek, poza przypadkami, kiedy przepis prawa materialnego stanowiący podstawę odpowiedzialności wymaga takiego skazania. Przy braku wyroku skazującego ustalenie, że do wypadku doszło w wyniku przestępstwa, następuje w oparciu o kryteria przewidziane w przepisach prawa karnego, uznające określone zachowanie za występek lub zbrodnię w momencie zdarzenia wyrządzającego szkodę.” Powyższe zgodne jest także z jednolitą linią orzeczniczą Sądu Najwyższego. Nie ulega zatem wątpliwości, że dla skutecznego dochodzenia roszczeń odszkodowawczych i uzyskania należnych od Ubezpieczyciela świadczeń w wysokości kompensującej szkodę, celowym jest ustanowienie swoim pełnomocnikiem adwokata dysponującego wiedzą i doświadczeniem z zakresu prawa karnego.

Podkreślenia wymaga, że upływ dwudziestoletniego terminu przedawnienia nie może jednak wyłączyć zastosowania określonego w art. 4421 §3 Kodeksu cywilnego trzyletniego terminu przedawnienia odnoszącego się do wszystkich przypadków wyrządzenia szkody na osobie. Okres trzech lat należy liczyć od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Zgodzić się należy z poglądem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z dnia 11 marca 2010 r., wydanym w sprawie o sygn. IV CSK 410/09, że powyższa regulacja wyeliminowała niebezpieczeństwo upływu terminu przedawnienia roszczenia o naprawienie szkody na osobie wcześniej niż szkoda ta się ujawniła. Należy bowiem zwrócić uwagę, że obrażenia doznane w wypadku komunikacyjnym oraz ich skutki dla zdrowia mogą ujawniać się przez wiele lat po zdarzeniu. W tym kontekście przytoczyć należy tezę wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 14 maja 2008 r., wydanego w sprawie o sygn. I ACa 192/08, zgodnie z którą „w przypadku wystąpienia "nowej" szkody pozostającej w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym poszkodowana będzie mogła w terminie 3 lat od powzięcia wiadomości o jej wystąpieniu dochodzić jej naprawienia na drodze sądowej”. Nie ulega wątpliwości, że dla poszczególnych urazów będą biegły osobne terminy przedawnienia. Żeby nie doprowadzić do upływu poszczególnych terminów każdy doświadczony adwokat umocowany do reprezentowania poszkodowanego, będzie wnioskował o przeprowadzenie dowodów z opinii biegłych lekarzy odpowiednich specjalności  w celu określenia momentu powstania danego urazu.

Ustawodawca przewidział dodatkową ochronę roszczeń małoletnich. Zgodnie z art. 4421 §4 Kodeksu cywilnego Przedawnienie roszczeń osoby małoletniej o naprawienie szkody na osobie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat dwóch od uzyskania przez nią pełnoletności.Roszczeniem ulegającym przedawnieniu zgodnie z powyższymi terminami nie jest jedynie odszkodowanie w wąskim znaczeniu. Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 25 czerwca 2013 r., wydanym w sprawie o sygn. I ACa 375/13 „Termin przedawnienia, o którym mowa w art. 4421  k.c. dotyczy wszelkich roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym, w tym też roszczeń majątkowych o naprawienie krzywdy niemajątkowej.” Wskazać należy, że zarówno roszczenie o zadośćuczynienie, zwrot kosztów leczenia, zwrot kosztów opieki oraz o przyznanie renty również ulegają przedawnieniu z upływem ww. terminów. W odniesieniu do roszczeń związanych z rentą powypadkową należy jednak odróżnić przedawnienie roszczenia o przyznanie renty od przedawnienia poszczególnych świadczeń rentowych, które zostały już zasądzone. W tym kontekście przytoczenia wymaga teza wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 17 kwietnia 2013 r. sygn. VI ACa 1306/12, zgodnie z którą „W terminie określonym w art. 4421 § 2 k.c. można wytoczyć powództwo o przyznanie renty w ogóle. Nie ma to jednak odniesienia do roszczeń o rentę za poszczególne okresy. Świadczenie w postaci poszczególnych rat renty ma charakter okresowy, periodyczny a nie jednorazowy, więc zgodnie z art. 118 k.c. przedawnia się w okresie wynoszącym 3 lata.”

Bieg terminów przedawnienia może zostać przerwany z powodu wystąpienia  zdarzeń określonych w art. 123 Kodeksu cywilnego. Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo. Pierwszą okolicznością wymienioną w art. 123 k.c. jest podjęcie czynności przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Na przykład termin przedawnienia zostanie przerwany jeśli poszkodowany złoży pozew przeciwko Ubezpieczycielowi lub sprawcy wypadku obowiązanym do skompensowania jego skutków. Kolejną sytuacją skutkującą przerwaniem biegu przedawnienia jest uznanie roszczenia przez osobę przeciwko której roszczenie przysługuje. W tym kontekście zasadnicze znaczenie ma odpowiednie sformułowanie zgłoszenia roszczeń w postępowaniu likwidacyjnym toczącym się przed Ubezpieczycielem.

Doświadczony adwokat reprezentujący poszkodowanego będzie dążył do uzyskania decyzji, w której Ubezpieczyciel uznaje co do zasady swoją odpowiedzialność za skutki wypadku komunikacyjnego. Termin przedawnienia zaczyna biec na nowo także po każdorazowym wszczęciu mediacji.  Podkreślić należy, że sporządzenie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej, który wszczyna mediację wymaga wiedzy prawniczej, którą dysponuje jedynie doświadczony adwokat.

Powyższe uwagi dotyczą stanu prawnego obowiązującego po nowelizacji k.c. dokonanego ustawą z dnia 16 lutego 2007 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, która weszła w życie dnia 10 sierpnia 2007r.  Poprzednio kwestię przedawnienia roszczeń związanych z naprawieniem szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym regulował art. 442 k.c. Uchylony przepis przewidywał krótsze terminy przedawnienia roszczeń wynikających z popełnienia przestępstwa. Jednakże zgodnie z art. 2 ustawy nowelizującej, do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy, a według przepisów dotychczasowych w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych, stosuje się przepisy art. 4421 k.c. przewidujące dłuższe terminy przedawnienia.

adw. Bartosz Sufryd

Najnowsze posty

Kancelaria Adwokacka Adwokat Anna Sosnowska - Sufryd

ul. Młyńska 4/6, 61-729 Poznań

Kancelaria Adwokacka

Bartosz Sufryd

ul. Młyńska 4/6, 61-729 Poznań

Zadzwoń do nas

+ 48 509 189 102

Napisz do nas

biuro@sufryd.pro